✨Xòe Thái

Xòe Thái hay xòe, xe, hay ít phổ biến hơn là mố, múa xòe, múa then, hát then là loại hình văn hóa dân gian của người Thái tại Việt Nam. Ngày 15/ 12/2021 tại Phiên họp Uỷ ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 16 của UNESCO diễn ra tại Paris, thủ đô nước Cộng hòa Pháp, di sản Nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Xòe Thái ở Điện Biên, 2016

Người Thái có câu: :: ''Không xòe, không tốt lúa :: ''Không xòe, thóc cạn bồ :: ''Không xòe, hoa sẽ tàn héo :: Không xòe, trai gái không thành đôi

Nguồn gốc

Trong quá trình di cư của người Thái từ phương Bắc xuống phương Nam, một số bộ phận định cư ở vùng Tây Bắc Việt Nam, họ đã mang theo những câu chuyện thần thoại, truyện cổ tích, những bài dân ca, trang phục truyền thống và những điệu Xòe sơ khai từ thời xa xưa. Qua nhiều thế kỉ, người Thái đã không ngừng phát triển và xây dựng cho bộ tộc mình một nền nghệ thuật xòe dân gian truyền thống.

Xòe khăn (múa khăn)

Chiếc khăn là sản phẩm của lao động, nó mang cả giá trị vật chất và tinh thần, do người Thái nơi đây sáng tạo ra. Hầu hết các cuộc Xòe đều gắn với việc sử dụng chiếc khăn theo từng dạng thức nâng khăn mời rượu (điệu Khắm khăn mơi lẩu) hay điệu Xòe Đổn hôn (bắt chéo khăn theo các bước tiến - lùi, hoặc điệu Nhôm khăn (tay múa tung khăn lên trên đầu hoặc ra các phía). Người Xòe sử dụng khăn chuyển động với thân người, cùng sự vận động của chân với những tư thế, góc độ, nét mặt, ánh mắt tạo nên những đường nét Xòe với khăn thực sự độc đáo. Ngoài ra, đạo cụ khăn còn là vật trang điểm cho một số động tác Xòe khác. Khi cuộc Xòe diễn ra trước ban thờ do thày cúng chủ trì, chiếc khăn qua các dạng điệu thực hành của các cô gái Thái uyển chuyển biến đổi theo các lớp lang nghi lễ khác nhau. Khi hai tay người múa bắt chéo về từng bên, chiếc khăn biểu tượng cho mái chèo đưa thuyền hướng về thượng nguồn sông Hồng tìm về đất Tổ. Khi chiếc khăn được giăng chéo và giơ cao trên đầu, biểu tượng cho chiếc thang dựng ra để đón linh hồn những người đã khuất về dự lễ cùng con cháu. Khi chiếc khăn được xoắn lại, quay theo nhịp múa, trở thành biểu tượng cho chiếc roi ngựa giong ngựa tiễn đưa linh hồn người đã khuất về thượng giới.

• Nghệ thuật Xòe Thái ở tỉnh Yên Bái theo Quyết định số 1877/QĐ-BVHTTDL năm 2015.
• Nghệ thuật Xòe Thái ở tỉnh Lai Châu theo Quyết định số 1877/QĐ-BVHTTDL năm 2015. Ban tổ chức Lễ hội dự định đăng ký xác lập Kỷ lục Guinness thế giới cho tiết mục này. Tuy nhiên, việc đăng ký này đã được dừng lại sau khi có những ý kiến lo ngại lễ xòe khi đó sẽ biến thành hoạt động giải trí và dẫn đến tâm lý so sánh nhất - nhì, ảnh hưởng đến hồ sơ di sản của xòe Thái đang trình UNESCO xét duyệt để trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Năm 2020, màn đại xòe đoàn kết có sự tham gia của 2.020 diễn viên quần chúng, trình diễn 6 điệu xòe cổ kết hợp biểu diễn trong chương trình diễu diễn đường phố nhiều ngày trước Lễ hội Văn hóa- Du lịch Mường Lò.