✨Vương Diễn (Tiền Thục)

Vương Diễn () (899-926), nguyên danh Vương Tông Diễn (), tên tự Hóa Nguyên (化源), cũng được gọi là Hậu Chủ, là hoàng đế thứ hai và cuối cùng của nước Tiền Thục thời Ngũ Đại Thập Quốc. Ông là hoàng tử nhỏ tuổi nhất của Tiền Thục Cao Tổ Vương Kiến, song được quyền kế vị vì mẹ đẻ Từ hiền phi được Vương Kiến sủng ái và nhận được sự ủng hộ của tể tướng Trương Cách.

Triều đại của Vương Diễn về mặt truyền thống được nhìn nhận là một sự suy đồi, hủ bại, và bất tài. Năm 925, Tiền Thục bị Hậu Đường thôn tính, Vương Tông Diễn đầu hàng quân Hậu Đường, song sau đó bị Hậu Đường Trang Tông giết chết.

Thân thế

Vương Tông Diễn sinh năm 899, dưới triều đại của Đường Chiêu Tông, và là người nhỏ tuổi nhất trong số 11 nhi tử của Vương Kiến, tiết độ sứ của triều Đường. Mẹ của ông là Từ hiền phi- một nhi nữ của viên quan Từ Canh (徐耕), và là sủng thiếp của Vương Kiến. (Muội của bà cũng là thiếp của Vương Kiến; do đó, sau khi Vương Kiến xưng đế, bà được gọi là đại Từ phi, còn muội của bà được gọi là tiểu Từ phi.) Theo ghi chép, Vương Tông Diễn có tài văn chương ngay từ khi còn nhỏ, giỏi làm thơ. Năm 910, Vương Kiến phong vương cho các hoàng tử, Vương Tông Diễn được phong làm Trịnh vương.

Năm 913, Thái tử Vương Nguyên Ưng bị giết trong một cuộc tranh chấp với Đường Đạo Tập (唐道襲). Xu mật sứ Phan Kháng (潘炕) thúc giục Vương Kiến nhanh chóng lập thái tử mới, Vương Kiến ban đầu định chọn một trong hai người là Hoàng tam tử Nhã vương Vương Tông Lộ (王宗輅), và Hoàng bát tử Tín vương Vương Tông Kiệt (王宗傑). Tuy nhiên, Từ hiền phi lại muốn Vương Tông Diễn làm thái tử. Do đó, bà liên kết với Phi long sứ Đường Văn Ỷ (唐文扆) và tể tướng Trương Cách (張格). Trương Cách truyền đạt với các công thần, nói dối rằng nhận được mật chỉ nói rằng Hoàng đế lựa chọn Vương Tông Diễn song không muốn tuyên bố công khai. Sau đó, ông ta soạn biểu thỉnh Tôn Vương Tông Diễn làm thái tử, bảo những người khác ghi tên vào. Khi nhận được biểu, do nghĩ rằng Vương Tông Diễn được các công thần ủng hộ, nên Vương Kiến lập Vương Tông Diễn làm thái tử mặc dù nghi ngờ về tài năng của vị hoàng tử này.

Làm Thái tử

Vương Tông Diễn hiếu tửu sắc, nhạc du hí. Vương Kiến thường trông thấy cảnh Thái tử cùng chư vương chơi đá gà và đánh cầu, rèo hò ầm ĩ; Vương Kiến than thở: "Ta bách chiến mà lập nên cơ nghiệp, lũ này có thể giữ gìn được không?" Vương Kiến do vậy bực bội vơi Trương Cách, song với sự trợ giúp của Từ hiền phi, Trương Cách không bị ông bãi chức tể tướng. Tuy nhiên, Vương Kiến xem xét việc cho Vương Tông Kiệt thay thế ngôi vị Thái tử. Đến khi Vương Tông Kiệt đột ngột qua đời, Vương Kiến nghi ngờ rằng Tông Kiệt bị mưu sát, song sau đó không có thêm hành động nào nhằm thay thế Vương Tông Diễn. tiết độ sứ Vương Tông Lang (王宗郎) bị buộc tội. Vương Diễn quyết định tước đoạt quan tước, phục tính danh cho người này là Toàn Sư Lãng (全師郎) và khiển Vũ Định tiết độ sứ Tang Hoằng Chí (桑弘志) đem quân tiến đánh Toàn Sư Lãng. Tang Hoằng Chí nhanh chóng đánh bại và bắt được Toàn Sư Lãng, giải người này về Thành Đô, song sau đó Vương Diễn quyết định phóng thích Toàn Sư Lãng.

Năm 920, khi Vương Diễn đến tế Tiền Thục Cao Tổ trong Nguyên Miếu ở Vạn Lý Kiều; ông suất hậu phi, bá quan đi cùng; tế thực phẩm và dùng nhạc trống không phù hợp theo quy tắc của Nho giáo. Đến khi Hoa Dương úy Trương Sĩ Kiều (張士喬) thượng sớ can gián, Vương Diễn tức giận và suýt giết chết Trương Sĩ Kiều, chỉ đổi ý khi Từ thái hậu can thiệp. (Trương Sĩ Kiều vẫn bị lưu đày và tự sát trên đường đi.), mĩ nữ là con của châu dân Hà Khang đang chuẩn bị được gả đi. Vương Diễn cho bắt cô, giao cho nhà chồng của cô 100 thất lụa như là bồi thường, song người chồng này vẫn bi thương rồi chết. Tương tự, vào năm 921, khi con gái của quân sứ Vương Thừa Chương (王承綱) chuẩn bị kết hôn, Vương Diễn cũng bắt cô nhập cung; và khi Vương Thừa Chương thỉnh Vương Diễn trả cô về, Vương Diễn cho lưu đày Vương Thừa Chương. (Con gái của Vương Thừa Chương nghe tin cha đắc tội thì quyết định tự sát.)

Năm 923, ở phía bắc, Hậu Đường tiêu diệt Hậu Lương, và khi Hậu Đường Trang Tông khiển sứ sang thông báo tin diệt Lương với Tiền Thục, nước Thục đều sợ hãi, song không có hành động nào. Khi một sao chổi (đương thời được xem là một điềm báo tai họa sắp xảy ra) xuất hiện và tư thiên giám nói rằng nước nhà có đại tai, Vương Diễn ra chiếu cho ngọc cục hóa thiết đạo trường để trừ họa, khi Hữu bổ khuyết Trương Vân (張雲) thượng sớ thỉnh rằng tốt hơn là nên thay đổi các chính sách nhằm xoa dịu bách tính, Vương Diễn tức giận và cho Trương Vân đi lưu đày, Trương Vân chết trên đường đi. tiết độ sứ Cao Quý Hưng khuyến khích. tiết độ sứ, chuẩn bị binh mã nhằm đề phòng Hậu Đường xâm phạm.

Lý Nghiêm trở về kinh thành Lạc Dương của Hậu Đường trong cùng năm, một phần trong các nhiệm vụ khi đi sứ là đổi ngựa Hậu Đường lấy đồ quý của Tiền Thục, song không thành công, do luật của Tiền Thục cấm vận chuyển đồ quý đến Hậu Đường, trừ các loại đồ quý chất lượng thấp được gọi là "nhập thảo vật" (入草物). Hậu Đường Trang Tông giận dữ nói: "Vương Diễn lẽ nào không phải là "nhập thảo chi nhân" ư?", Lý Nghiêm nhân cơ hội này tiếp tục nói với Hậu Đường Trang Tông rằng Vương Kiến không đích thân quản lý quốc sự, và Vương Tông Bật và Tống Quang Tự cùng các quan lại quyền lực khác đều hủ bại, do vậy có thể dễ dàng chinh phục được Tiền Thục., và bổ nhiệm Trưởng trực mã quân sứ Lâm Tư Ngạc làm (林思諤) làm Chiêu Vũ tiết độ sứ, sẵn sàng phòng bị Hậu Đường. Trong khi đó, Vương Tông Trù nhận thấy rằng Vương Diễn không có tài trị quốc, ông ta thảo luận với Vương Tông Bật về khả năng lật đổ Vương Diễn, song Vương Tông Bật do dự, Vương Tông Trù sau đó qua đời trong tức giận và lo sợ. Đồng thời, Vương Diễn cũng thể hiện sự xa lánh với các tướng lại khi bổ nhiệm thái giám Vương Thừa Hưu (王承休) chỉ huy Long Vũ quân tinh nhuệ. Cuối năm 924, tin rằng sẽ có hòa bình giữa Tiền Thục và Hậu Đường, Vương Diễn bắt đầu cắt giảm một số đội quân mà trước đây ông cho triển khai. Thêm vào đó, theo ý của Vương Thừa Hưu, ông bổ nhiệm Thừa Hưu làm Thiên Hùng tiết độ sứ, để Long Vũ quân làm nha binh của Vương Thừa Hưu. (Vương Thừa Hưu được Vương Diễn bằng lòng do kể với Vương Diễn rằng Tần châu có nhiều mỹ nữ, sau khi nhậm chức sẽ chọn để hiến cho Vương Diễn.) Vương Diễn cũng bổ nhiệm cữu phụ Từ Diên Quỳnh (徐延瓊) làm Kinh thành nội ngoại mã bộ đô chỉ huy sứ, thay thế nhiệm vụ của Vương Tông Bật, chống lại di huấn của Vương Kiến., và Hán châu. Theo ý của Vương Thừa Hưu, Vương Kiến lên kế hoạch vi hành đến Tần châu, một phần vì muốn gặp mặt thê Nghiêm thị xinh đẹp của Vương Thừa Hưu- người mà ông từng có quan hệ. Bất chấp những lời can gián, ngay cả của Vương Tông Bật và thậm chí là Từ thái hậu, Vương Diễn vẫn du Tần châu. tiết độ sứ Vương Thừa Tiệp (王承捷) rằng Hậu Đường xâm phạm, song Vương Diễn lại cho rằng việc này là do quần thần đồng mưu hù dọa ông, do vậy không để ý đến. Tuy nhiên, khi ông tiến đến Lợi châu (利州)- thủ phủ của Chiêu Vũ, và gặp các bại binh chạy đến từ Vũ Hưng (lúc này Thừa Tiệp đã đầu hàng) thì ông mới tin rằng Hậu Đường xâm lược. Theo kiến nghị của Vương Tông Bật và Tống Quang Tự, ông ở tại Lợi châu và bổ nhiệm Tùy giá thanh đạo chỉ huy sứ Vương Tông Huân (王宗勳), Vương Tông Nghiễm (王宗儼), và kiêm Thị trung Vương Tông Dục (王宗昱) làm tam Chiêu thảo sứ, đem 3 vạn binh nghịch chiến. Tuy nhiên, quân Tiền Thục bị tiêu diệt bởi tướng tiên phong Lý Thiệu Sâm (李紹琛) của Hậu Đường. Hay tin chiến bại, Vương Diễn lo sợ và chạy về Thành Đô, để Vương Tông Bật trấn thủ Lợi châu; ông cũng lệnh cho Vương Tông Bật hành quyết Vương Tông Huân, Vương Tông Nghiễm và Vương Tông Dục. Trong khi đó, các tướng Tiền Thục khác lũ lượt đầu hàng hoặc chiến bại trước quân Hậu Đường, trong đó có Tống Quang Bảo và Vương Thừa Hưu. của Hậu Đường, ông ta thỉnh được táng Vương Kiến. Hậu Đường Minh Tông chấp thuận, truy tặng Vương Diễn tước Thuận Chính công, lệnh táng theo lễ chư hầu. Vương Tông Thọ tiến hành táng Vương Diễn và 17 thành viên khác của hoàng tộc Tiền Thục.