✨Sơn Tùng (nhà văn)

Sơn Tùng, tên đầy đủ là Bùi Sơn Tùng (sinh năm 1928 tại Nghệ An, mất ngày 22 tháng 7 năm 2021 tại Hà Nội), là nhà văn người Việt Nam với nhiều tác phẩm về lãnh tụ Hồ Chí Minh và các danh nhân cách mạng, danh nhân văn hóa Việt Nam, trong đó nổi tiếng nhất là tiểu thuyết Búp sen xanh viết về cuộc đời Hồ Chí Minh.

Tiểu sử

Sơn Tùng sinh ngày 8 tháng 8 Âm lịch năm Mậu Thìn (tức ngày 21 tháng 9 năm 1928), tại làng Hoa Lũy (nay là Kim Lũy), Diễn Kim, Diễn Châu, Nghệ An. Làng Hoa Lũy là vùng bãi ngang nằm sát biển. Gia đình Sơn Tùng là một gia đình nhà nho nghèo nhưng trọng chữ, có quan hệ họ hàng với Hồ Chí Minh. Bà nội Sơn Tùng (cụ Hà Thị Tự) là cháu họ bà nội Hồ Chí Minh (Cụ Hà Thị Hy), và em trai ông nội của Sơn Tùng đỗ tú tài cùng khoa với em trai ông ngoại của Hồ Chí Minh.

Từ 1944 đến 1971, trước khi trở thành nhà văn, là 27 năm Sơn Tùng tham gia hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, hoạt động trên các lĩnh vực tuyên huấn, tuyên truyền, huấn luyện, quân sự, phóng viên. Năm 1944, khi mới 16 tuổi Sơn Tùng đã sớm tham gia cách mạng, hoạt động trong phong trào thanh niên, sinh viên thủ đô. Sau khi Hà Nội giải phóng, Sơn Tùng vào học tại trường Đại học nhân dân và sau đó trở thành cán bộ tuyên truyền của Đảng. Năm 1961 ông về viết cho báo Nông nghiệp và từ cuối năm 1962 là phóng viên của báo Tiền phong.

Năm 1965, Sơn Tùng là đặc phái viên của báo Tiền Phong tác nghiệp chủ yếu tại vùng lửa đạn chiến sự ác liệt ở Quân khu 4, từ Thanh Hóa đến Quảng Bình và tuyến lửa Vĩnh Linh. Tới năm 1967, ông xung phong đi B, vào chiến trường Đông Nam Bộ thành lập và phụ trách tờ báo Thanh niên Giải phóng.

Từ 1974 tới 2021, Sơn Tùng đã cho ra đời hàng chục tiểu thuyết, tư liệu, tập truyện, được viết bằng bàn tay phải chỉ còn 3 ngón tay bị co quắp

Các đề tài chính

Hồ Chí Minh

Năm 1948, ý tưởng tìm hiểu về Chủ tịch Hồ Chí Minh lần đầu tiên đến với người thanh niên Bùi Sơn Tùng khi ông đang công tác tại Tỉnh đoàn Thanh niên Lao động Nghệ An. Ông đã tìm và gặp chị gái, bà Nguyễn Thị Thanh và anh trai ruột, ông Nguyễn Sinh Khiêm, của chủ tịch Hồ Chí Minh nhằm tìm kiếm tư liệu. Trong những năm kháng chiến cho đến khi chấm dứt chiến tranh Việt Nam, Sơn Tùng đã nỗ lực không ngừng tìm những nhân chứng liên quan tới đề tài Hồ Chí Minh.

Trong cuộc đời cầm bút Sơn Tùng đã viết 21 tác phẩm văn học thì có tới 13 tác phẩm viết về Hồ Chí Minh. Bên cạnh Sáng ánh tâm đăng Hồ Chí Minh, Bác về, Bông sen vàng, Từ làng Sen, tác phẩm nổi tiếng nhất trong chủ đề về Hồ Chí Minh của Sơn Tùng là tiểu thuyết Búp sen xanh. Đã có tới 530 lần nhà văn được mời nói chuyện về Chủ tịch Hồ Chí Minh cho các cơ quan, trường học, viện nghiên cứu, trung tâm khoa học, câu lạc bộ. 88 học giả nước ngoài thuộc nhiều quốc gia từng tới thăm và phỏng vấn nhà văn về Hồ Chí Minh.

Người vẽ cờ Tổ quốc

Theo tìm hiểu của Sơn Tùng, Quốc kỳ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã được dùng lần đầu tiên trong cuộc Nam Kỳ khởi nghĩa năm 1940 và tác giả là Nguyễn Hữu Tiến, lúc đó thường được gọi là "ông Hai Bắc Kỳ" . Năm 1981, tư liệu thành văn đầu tiên khẳng định Nguyễn Hữu Tiến là tác giả lá cờ được viết trong cuốn truyện Nguyễn Hữu Tiến của nhà văn Sơn Tùng do Nhà xuất bản Thanh Niên phát hành tháng 8 năm 1981 . Tuy nhiên, trong công văn số 1393/VHTT-BTCM do Thứ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin Lưu Trần Tiêu ký ngày 18 tháng 4 năm 2001 có ghi: "Tất cả các nguồn tài liệu hiện có tại Cục Lưu trữ Trung ương Đảng, tại Viện Lịch sử Đảng trực thuộc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, tại Bảo tàng Cách mạng Việt Nam, Bảo tàng Hồ Chí Minh đều không có tài liệu nào chứng minh đồng chí Nguyễn Hữu Tiến là người vẽ lá cờ Tổ quốc".

Chiến tranh

Sơn Tùng có 2 tiểu thuyết về đề tài chiến tranh, cuốn Trái tim quả đất viết về Chiến dịch Biên giới (1950) và Lõm viết về Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân (1968). Trái tim quả đất hoàn thành năm 1989, tức gần 40 năm sau sự kiện, tác giả đã có độ lùi thời gian khá xa, sử dụng chủ yếu là các nguồn tư liệu lịch sử để dụng nên những hình tượng và hoàn cảnh điển hình.

Trong Lõm, tác giả với tư cách là người trong cuộc đã từng "lặn" vào nội đô Sài Gòn, và ngay sau khi đất nước thống nhất, Sơn Tùng đã "truy" tiếp tài liệu trong kho lưu trữ của chính quyền Sài Gòn để bắt tay vào viết, đến cuối năm 1976 hoàn thành. Tuy nhiên phải 18 năm sau, vào năm 1994, cuốn sách mới được xuất bản tại Nhà xuất bản Thanh Niên. Tác phẩm đầy ắp những ý tưởng có tính dự báo cao với cái nhìn sắc sảo, logic và nhân văn, văn phong xen cài nhiều thể loại, từ đó bật trội những ám ảnh của tình người, của tương lai hòa hợp dân tộc, của những vấn đề hậu chiến nóng bỏng, mà sau đó dần dần phát lộ trong đời sống đương đại. Do thiếu kinh phí, phim chỉ in ra năm bản trong đó có một bản dành tặng Ấn Độ nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh Hồ Chủ tịch, và bốn bản chiếu trong nước. Phim được công chúng đón nhận nồng nhiệt vì lần đầu tiên, hình tượng Bác Hồ thời trẻ đã được tái tạo trên màn bạc trong một tác phẩm hoành tráng sinh động. Đáng chú ý là bài Gửi em chiếc nón bài thơ (1955) và Cửa sổ xanh (1971). Bài Gửi em chiếc nón bài thơ sau ngày 30 tháng 4 năm 1975 đã được nhạc sĩ Lê Việt Hòa phổ nhạc, hiện thực hóa giấc mơ thống nhất đất nước của nhà văn sau 20 năm

Từ năm 2010, Sơn Tùng bị xuất huyết não và yếu đi nhiều do vết thương cũ tái phát nên nhiều việc ông giao cho gia đình quyết định. Bà Phan Hồng Mai vợ nhà văn đã làm hồ sơ xin xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh cho nhà văn. Tháng 8 năm 2011, Sơn Tùng là một trong số 56 tác giả lọt vào danh sách đề cử Giải thưởng Nhà nước. Tuy nhiên, vào ngày 18 tháng 8, gia đình nhà văn đã nộp đơn xin rút khỏi giải thưởng.