✨Sa Diện

thumb|Bản đồ đảo Sa Diện thập niên 1920, chú thích rõ phần tô giới của Anh và Pháp Sa Diện () là một đảo sông nhân tạo dạng cồn cát thuộc quận Lệ Loan, thành phố Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. "Sa Diện" nghĩa là "bề mặt cát", ý chỉ đặc điểm của đảo này.

Năm 1859, Anh Quốc và Pháp đào một con kênh nhân tạo tách vùng đất mà nay là đảo Sa Diện khỏi đất liền. Nhà Thanh giao vùng đất này làm tô giới cho Pháp và Anh Quốc chia nhau mãi đến năm 1943. Vì vậy, hòn đảo mang trong mình bề dày lịch sử gợi nhớ đến giai đoạn nửa thuộc địa qua những con phố đi bộ yên ả rợp bóng cây; hai bên đường là những toà nhà từng một thời là tổng lãnh sự quán và các tiệm buôn của nhiều nước châu Âu và Nhật Bản. Trên đảo còn có vài khách sạn, nhà nghỉ, nhà hàng và các tiệm bán đồ lưu niệm hoặc đồ cổ.

Địa lý

Đảo Sa Diện có diện tích 0.3 km², dài 900 m tính từ đông sang tây và rộng 300 m tính từ bắc xuống nam. Đảo này nằm cách đất liền bởi một con kênh đào ở phía bắc, còn phía nam là dòng Châu Giang.

Lịch sử

Đảo Sa Diện là một cảng quan trọng trong ngoại thương của Trung Quốc từ thời nhà Tống đến nhà Thanh. Khi đó ở đây có thuyền của hàng ngàn dân vạn đò neo đậu. Năm 1859, Có hai cây cầu nối đảo này với đất liền, cứ 22h là đóng cửa để giữ an ninh. Cây cầu của phần Anh được xây năm 1861, do lính người Sikh giáo (Ấn Độ thuộc Anh) canh gác, còn cây cầu bên phần Pháp do lính Nam Kỳ (Đông Dương thuộc Pháp) và lính Pháp canh gác.

Ngày 19 tháng 6 năm 1924, khu tô giới Pháp ở Sa Diện cũng là nơi diễn ra vụ ném tạc đạn mưu sát bất thành vị Toàn quyền Đông Dương Martial Merlin do nhà cách mạng thuộc phong trào Đông Du là Phạm Hồng Thái thực hiện. Tài liệu tiếng Việt thường gọi vụ này là tiếng bom Sa Diện.

Năm 1925, đảo này cũng là một trong những nơi diễn ra cuộc Đại bãi công Hồng Kông - Quảng Châu.

Sau khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thành lập vào năm 1949, các biệt thự ở Sa Diện bị biến thành công sở nhà nước còn các nhà thờ Kitô giáo bị chuyển thành nhà máy.

Nhà nguyện Công giáo do Pháp xây dựng năm 1892, mang tên Nhà nguyện Đức Mẹ Lộ Đức (), đã được tu bổ, hiện vẫn tọa lạc tại đại lộ chính trên đảo.

Các lãnh sự quán cũ là:

• Tiệp Khắc: số 1 đường Sa Diện Bắc, xây năm 1911, về sau biến thành trụ sở tham tán thương mại của Bắc Triều Tiên.
• Pháp: số 20 đường Sa Diện Nam.
• Anh Quốc: sô 44-46 đường Sa Diện Bắc. Khi còn ở Sa Diện, lãnh sự quán Hoa Kỳ là địa điểm chính làm thủ tục nhận con nuôi người Trung Quốc cho các gia đình Mỹ có nhu cầu.

Giao thông

Ba con đường trục đông-tây trên đảo là đường Kênh, đại lộ Trung Tâm và đại lộ Mặt Tiền Sông được đổi tên thành đường Sa Diện Bắc, đại lộ Sa Diện và đường Sa Diện Nam. Năm con đường theo trục bắc-nam được đặt tên là Sa Diện 1 đến Sa Diện 5. Ga Hoàng Sa thuộc hệ thống tàu điện ngầm Quảng Châu nằm cách đảo không xa. Có phà ra đảo, cứ 10 phút một chuyến, nhận chở khách bộ hành và xe đạp. Đảo không có xe buýt.