✨Chữ Hungary cổ

Chữ Hungary cổ (, 'székely-magyar runiform' hoặc ) là một hệ thống bảng chữ cái được dùng trong tiếng Hungary. Tiếng Hungary hiện đại được sử dụng dựa theo bảng chữ cái Hungary với gốc từ tiếng Latin. Thuật ngữ "cổ" để chỉ mức độ sử dụng ưu tiên hệ chữ cái này so với hệ chữ cái Latin. Hệ chữ Hungary cổ là một hệ thống con của bảng chữ cái Turk cổ.

Người Hungary đã định cư ở khu vực Carpathia vào năm 895. Sau khi thành lập Vương quốc Hungary Cơ đốc giáo, một phần hệ thống chữ viết cũ bị ép phải thay thế bằng bảng chữ Latin. Tuy nhiên, ở một số ngành nghề (ví dụ như người chăn cừu sử dụng từ "rovás-stick" để đánh dấu chính thức số lượng động vật) và ở Transylvania, hệ chữ cổ Hungary vẫn được dùng bởi Székely Magyars, đặt theo tiếng Hungary là . Các chữ viết này cũng có thể xuất hiện ở các nhà thờ, chẳng hạn như nhà thờ ở thị xã Atid.

Tên tiếng Anh của tiểu hành tinh tiêu chuẩn ISO 15924 là tiếng Hungary cổ (tiếng Hungary Runic).

Tên gọi

Trong tiếng Hungary hiện đại, hệ chữ có tên gọi chính thức là ('chữ Szekler'). Hệ thống chữ viết thường được biết tới là , và (hoặc đơn giản là 'notch, score').

Lịch sử hình thành

Nguồn gốc

right|thumb|Hốc cắm rìu tìm thấy ở Campagna. Giới khoa học không thể đưa ra chính xác niên đại hoặc nguồn gốc của hệ chữ Hungary cổ. Nhà ngôn ngữ học András Róna-Tas cho rằng nguồn gốc của tiếng Hungary cổ là từ hệ chữ Turk cổ, được ghi chép trong các bản khắc có niên đại từ . Nguồn gốc của hệ chữ Turk vẫn chưa rõ ràng. Hệ chữ có thể xuất phát từ hệ chữ châu Á như chữ Pahlavi và Sogdia, hay có thể từ Kharosthi, tất cả chúng có nguồn gốc xa xưa từ chữ Aram. Bên cạnh đó, theo một số luồng ý kiến, các hệ chữ rune Turk cổ có nguồn gốc từ các dấu tốc ký đồ họa Turk khác.

right|thumb|Các dòng chữ được tìm thấy ở [[Homokmégy|Homokmégy-Halom từ thế kỉ 10.]]

Những người nói tiếng Proto-Hungary sẽ tiếp túc với người Turk trong các thế kỉ 7 hoặc 8, trong ngữ cảnh tiếng Turk, as is also evidenced by numerous Turkic loanwords in Proto-Hungarian.

Tất cả các chữ cái, ngoài trừ chữ cái phụ âm do người Turk và người Hungary cổ đại chia sẻ, có thể liên quan đến bản sao của tiếng Turk cổ đại. Hầu hết các chữ bị mất xuất phát từ các bản tốc ký bên trong hệ chữ, chứ không phải chữ vay mượn, nhưng một số ít các chữ dường như có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp, giống như từs eF 'eF'.

Thuật ngữ Hungary hiện đại dành cho hệ chữ này (ra đời vào thế kỉ 19), , bắt nguồn từ động từ ('ghi điểm'), có xuất xứ từ tiếng Uralic cổ, là thuật ngữ tiếng Hungary khái quát để mô tả kĩ thuật viết lách ( 'viết', 'thư', 'dao, hoặc 'để khắc chữ') bắt nguồn từ tiếng Turk, giúp truyền tải thông tin tốt hơn bằng bảng chữ cái Turk.

Thư viện ảnh