✨Tế bào sinh dục

nhỏ|Tế bào sinh dục là tế bào sinh ra giao tử hoặc giao tử Trong sinh học phổ thông Việt Nam, tế bào sinh dục là tên của tế bào phát sinh giao tử hoặc của giao tử ở sinh vật đa bào hữu tính.

Đây là tên gọi từ lâu nhưng còn phổ biến, dùng để chỉ hai loại tế bào chính:

• tế bào có khả năng phát sinh ra giao tử qua quá trình hình thành giao tử,

• giao tử của sinh vật (trứng và tinh trùng).

Khái niệm "tế bào sinh dục" được tạo ra để phân biệt với khái niệm "tế bào sinh dưỡng" trong quá trình giáo dục cũng như phổ biến kiến thức khoa học.

Hiện nay, so với các thuật ngữ nước ngoài thì khái niệm "tế bào sinh dục" ở Việt Nam có nội dung của cả hai khái niệm sau:

• Tế bào mầm (germ cell) là tế bào có khả năng phát sinh ra giao tử. Loại tế bào này, ở Việt Nam gọi là tế bào sinh dục sơ khai. Loại này có thể sinh ra giao tử đực hoặc giao tử cái, nhưng không phải là giao tử. Nếu tế bào sinh dục sơ khai phát sinh ra giao tử đực, thì người ta gọi là tế bào sinh tinh (spermatocyte). Nếu tế bào sinh dục phát sinh ra giao tử cái, thì gọi chúng là tế bào sinh noãn (oocyte). *Về mặt sinh lí học, trong quá trình tạo giao tử, có xuất hiện tế bào đơn bội nhưng không thể trực tiếp tham gia thụ tinh, thì đó là những tế bào sinh dục chưa trưởng thành (cần trải qua quá trình chín thì mới tạo nên giao tử). Loại tế bào "trung gian" này ở động vật gọi là tinh tử hoặc tinh trùng chưa chín (xem trang hình thành giao tử).

• Giao tử là tế bào có khả năng trực tiếp tham gia thụ tinh, tạo thành hợp tử. Chẳng hạn ở người, giao tử đực chính là tinh trùng dạng hoạt động.

Minh họa khái niệm

Hầu hết các tế bào của một cơ thể sinh vật là tế bào xôma, gồm nhiều loại khác nhau; còn tế bào sinh dục rất ít và chỉ có số loại rất hạn chế. Trong cơ thể mỗi con người, có hơn 200 loại tế bào xôma do kết quả của sự chuyên hoá chức năng trong quá trình phát triển cá thể, nhưng chỉ có một loại tế bào sinh dục là tế bào sinh trứng và noãn (ở nữ giới) hoặc tế bào sinh tinh và tinh trùng (ở nam giới).^,

Tóm tắt

• Ở sinh vật đa bào sinh sản hữu tính, mỗi cơ thể con đều khởi đầu từ hợp tử là kết quả hợp nhất của giao tử đực với giao tử cái trong thụ tinh. Ở động vật, trong quá trình hợp tử phát triển thành phôi thai sẽ phát sinh ra 2 dòng tế bào chính: dòng tế bào mầm và dòng tế bào xôma. Các tế bào mầm sẽ di cư rồi định cư ở tuyến sinh dục, phát sinh ra dòng tế bào sinh dục, từ đó sinh giao tử. Còn các tế bào xôma cấu trúc nên tất cả các bộ phận của một cơ thể. Ở thực vật bậc cao, khi hợp tử phát triển sẽ phát sinh ra 2 dòng tế bào chính: dòng bào tử (phát sinh ra noãn và tinh tử) và dòng tế bào xôma. Dòng bào tử là các tế bào sinh dục.
• Tế bào sinh dục là tập hợp các dòng tế bào được phát sinh trong quá trình hình thành giao tử. Nghịch nghĩa với tế bào sinh dục là tế bào xôma (tế bào sinh dưỡng).

Tham khảo thêm

• Tế bào mầm.
• Tế bào xôma.
• Giao tử.
• Quá trình Hình thành giao tử

Nguồn trích dẫn

Thể loại:Sinh học Thể loại:Sinh học tế bào Thể loại:Sinh lý học Thể loại:Phôi học