[[Tập_tin:Confirmed_exoplanets_by_methods_EPE.svg|nhỏ|400x400px|Số lần phát hiện ngoại hành tinh mỗi năm cho đến năm 2022, với màu sắc biểu thị phương pháp phát hiện:
]]
Bất kỳ hành tinh nào cũng là nguồn sáng cực kỳ yếu so với ngôi sao chủ của nó. Ví dụ, một ngôi sao như Mặt Trời sáng gấp khoảng một tỷ lần ánh sáng phản xạ từ bất kỳ hành tinh nào quay quanh nó. Đồng thời, ánh sáng từ sao chủ sẽ quá sáng khiến hành tinh quay quanh nó gần như biến mất. Vì những lý do đó, rất ít ngoại hành tinh được báo cáo vào tháng 4 năm 2014 đã được quan sát trực tiếp.
Thay vào đó, các nhà thiên văn học thường phải sử dụng các phương pháp gián tiếp để phát hiện các hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời. Kể từ năm 2016, một số phương pháp gián tiếp khác nhau đã mang lại thành công.
Các phương pháp phát hiện ngoại hành tinh
Các phương pháp sau đây đã ít nhất một lần tỏ ra thành công trong việc khám phá một hành tinh mới hoặc chứng minh sự tồn tại một hành tinh đã được phát hiện:
Vận tốc xuyên tâm
phải|nhỏ|Đồ thị vận tốc xuyên tâm của [[18 Delphini b.]]
phải|nhỏ|200x200px|Sơ đồ cho thấy làm thế nào một vật thể nhỏ hơn (chẳng hạn như một ngoại hành tinh) quay quanh một vật thể lớn hơn (chẳng hạn như một ngôi sao) có thể tạo ra những thay đổi về vị trí và vận tốc của các vật thể sau khi chúng quay quanh [[khối tâm chung của chúng (chữ thập màu đỏ).]]
Một ngôi sao sẽ di chuyển theo quỹ đạo nhỏ của chính nó quanh khối tâm để phản ứng lại lực hấp dẫn của một hành tinh. Điều này dẫn đến sự thay đổi tốc độ mà ngôi sao di chuyển về phía Trái Đất hoặc ra khỏi Trái Đất, tức là sự thay đổi vận tốc xuyên tâm của ngôi sao đối với Trái Đất. Vận tốc xuyên tâm có thể được suy ra từ sự dịch chuyển trong các vạch quang phổ của ngôi sao chủ do hiệu ứng Doppler gây ra.
Tốc độ của ngôi sao quanh khối tâm của hệ nhỏ hơn nhiều so với tốc độ quay của hành tinh, bởi vì bán kính quỹ đạo của nó quanh khối tâm quá nhỏ (ví dụ, Mặt Trời di chuyển khoảng 13 m/s do Sao Mộc, nhưng chỉ khoảng 9 cm/s do Trái Đất). Tuy nhiên, có thể phát hiện sự thay đổi vận tốc xuống tới 3 m/s hoặc thậm chí thấp hơn một chút bằng máy quang phổ hiện đại, chẳng hạn như Thiết bị tìm kiếm hành tinh bằng vận tốc xuyên tâm với độ chính xác cao (High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher, HARPS) tại kính thiên văn ESO 3,6 mét ở đài thiên văn La Silla, Chile, máy quang phổ HIRES tại đài thiên văn W. M. Keck hoặc EXPRES tại Lowell Discovery Telescope. Có thể loại bỏ một số tín hiệu sai bằng cách phân tích tính ổn định của hệ hành tinh, tiến hành phân tích phép đo sáng trên ngôi sao chủ và biết chu kỳ quay của nó cũng như chu kỳ hoạt động của sao.
Phép đo sáng quá cảnh
trái|nhỏ|Mô phỏng [[hình bóng của Sao Mộc (và 2 mặt trăng của nó) đi ngang qua Mặt Trời.]]
Kỹ thuật, ưu điểm và nhược điểm
thumb|right|Phương pháp quá cảnh phát hiện các hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời.
thumb|right|Phép đo sáng của Kepler-6by.
nhỏ|Hình ảnh này cho thấy kích thước tương đối của các sao lùn nâu và các hành tinh lớn.
Trong khi phương pháp vận tốc xuyên tâm cung cấp thông tin về khối lượng của một hành tinh thì phương pháp phép đo sáng có thể xác định bán kính của hành tinh. Nếu một hành tinh quá cảnh phía trước ngôi sao chủ của nó, thì độ sáng quan sát được của ngôi sao sẽ giảm đi một lượng nhỏ, tùy thuộc vào kích thước tương đối của ngôi sao và hành tinh. Ví dụ, trong trường hợp của HD 209458, ngôi sao mờ đi 1,7%. Tuy nhiên, hầu hết các tín hiệu chuyển tuyến đều nhỏ hơn đáng kể; ví dụ, một hành tinh có kích thước Trái Đất đi ngang qua một ngôi sao giống Mặt Trời chỉ tạo ra độ mờ 80 phần triệu (0,008%).
Phương pháp này có hai nhược điểm lớn. Đầu tiên, các hành tinh khi quá cảnh chỉ có thể quan sát được khi quỹ đạo của hành tinh tình cờ được căn chỉnh hoàn hảo tại vị trí thuận lợi của các nhà thiên văn học. Xác suất để một mặt phẳng quỹ đạo của hành tinh nằm ngay trước đường tầm mắt của một ngôi sao là tỷ số giữa đường kính của ngôi sao với đường kính của quỹ đạo (ở những ngôi sao nhỏ, bán kính của hành tinh cũng là một yếu tố quan trọng). Khoảng 10% các hành tinh có quỹ đạo nhỏ có sự thẳng hàng như vậy và tỷ lệ này giảm dần đối với các hành tinh có quỹ đạo lớn hơn. Đối với một hành tinh quay quanh một ngôi sao cỡ Mặt Trời ở 1 AU, xác suất căn chỉnh ngẫu nhiên tạo ra quá cảnh là 0,47%. Tuy nhiên, bằng cách quét các khu vực rộng lớn trên bầu trời chứa hàng nghìn hoặc thậm chí là hàng trăm nghìn ngôi sao cùng một lúc, các cuộc tìm kiếm ngoại hành tinh quá cảnh có thể tìm thấy nhiều ngoại hành tinh hơn so với phương pháp vận tốc xuyên tâm. Một số cuộc tìm kiếm đã áp dụng cách đó, chẳng hạn như MEarth Project trên mặt đất, SuperWASP, KELT và HATNet, cũng như CoRoT, Kepler và Transiting Exoplanet Survey Satellite ngoài không gian.
Nhược điểm thứ hai của phương pháp này là tỷ lệ phát hiện sai cao. Một nghiên cứu năm 2012 cho thấy tỷ lệ kết quả giả đối với các quá cảnh được quan sát bởi sứ mệnh Kepler có thể lên tới 40% trong các hệ thống đơn hành tinh. Phương pháp vận tốc xuyên tâm đặc biệt cần thiết đối với các hành tinh có kích thước bằng Sao Mộc hoặc lớn hơn, vì các vật thể có kích thước đó không chỉ có khả năng là các hành tinh mà còn có khả năng là các sao lùn nâu và thậm chí cả các ngôi sao nhỏ. Vì tỷ lệ kết quả giả rất thấp ở các ngôi sao có khả năng có hai hành tinh trở lên, nên những phát hiện như vậy thường có thể được xác thực mà không cần quan sát, theo dõi rộng rãi. Một số cũng có thể được xác nhận thông qua phương pháp transit timing variation.
Chụp ảnh trực tiếp
thumb|Chụp ảnh trực tiếp của các ngoại hành tinh xung quanh [[HR 8799 bằng cách sử dụng Vortex coronagraph trên một 1.5m portion của Kính viễn vọng Hale.]]
thumb|right|Hình ảnh của [[European Southern Observatory|ESO chụp một hành tinh gần Beta Pictoris.]]
Bất kỳ hành tinh nào cũng là nguồn sáng cực kỳ yếu so với sao chủ của chúng và những tia sáng nhỏ phát ra từ chúng có xu hướng bị át đi do ánh sáng chói lóa từ ngôi sao chủ. Hình ảnh sẽ dễ dàng thu được hơn khi hệ sao đó ở tương đối gần Mặt Trời và khi hành tinh này đặc biệt lớn (lớn hơn đáng kể so với Sao Mộc), cách xa ngôi sao chủ của nó và nóng đến mức hành tinh đó phát ra bức xạ hồng ngoại cường độ cao.
Kính viễn vọng không gian
Hầu hết các ngoại hành tinh đã được xác nhận được tìm thấy bằng cách sử dụng kính viễn vọng trong không gian (kể từ tháng 01 năm 2015). CoRoT (2007–2012) và Kepler là các sứ mệnh không gian dành riêng cho việc tìm kiếm các ngoại hành tinh bằng cách sử dụng quá cảnh. CoRoT đã phát hiện ra khoảng 30 ngoại hành tinh mới. Kepler (2009–2013) và K2 (2013– ) (một sứ mệnh của Kepler) đã phát hiện hơn 2.000 ngoại hành tinh đã được xác minh. Kính viễn vọng không gian Hubble và MOST cũng đã tìm thấy hoặc xác nhận một vài hành tinh. Kính viễn vọng không gian Spitzer được sử dụng để phát hiện sự quá cảnh của các ngoại hành tinh cũng như sự che khuất các hành tinh gây ra bởi sao chủ và các phase curve.
👁️
69 | ⌚2025-09-16 22:05:13.260
Mua hàng tại Shopee giảm thêm 30%
nhỏ|Bốn ngoại hành tinh quay quanh ngược chiều kim đồng hồ với ngôi sao chủ của chúng ( [[HR 8799|HR 8977 ). Lưu ý rằng đây không phải là video quan sát theo thời gian
**Ceres** (tiếng Latin: **Cerēs)** còn gọi _sao Cốc Thần_ hay _Cốc Thần Tinh_; biểu tượng: ⚳) là hành tinh lùn nhỏ nhất được biết trong Hệ Mặt Trời và là hành tinh lùn duy nhất
**Phương pháp phần tử hữu hạn** là phương pháp số gần đúng để giải các bài toán được mô tả bởi các phương trình vi phân đạo hàm riêng trên miền xác định có hình
**Tinh vân Con Cua** (các tên gọi danh lục M1, NGC 1952, Taurus A) là một tinh vân gió sao xung trong chòm sao Kim Ngưu, đồng thời là tàn tích của siêu tân tinh Thiên
**Tinh vân Mắt Mèo** (**NGC 6543**) là một tinh vân hành tinh trong chòm sao Thiên Long. Về mặt cấu trúc, nó là một trong những tinh vân phức tạp nhất đã được quan sát,
**Hành tinh khỉ** là một tiểu thuyết do Pierre Boulle, xuất bản lần đầu vào năm 1963 bằng tiếng Pháp có tên là _La Planète des Singes_. Nghĩa của từ _singe_ bao gồm cả "vượn"
[[Phần cứng|Phần cứng máy tính là nền tảng cho xử lý thông tin (sơ đồ khối). ]] **Lịch sử phần cứng máy tính** bao quát lịch sử của phần cứng máy tính, kiến trúc của
**Xu hướng tính dục** là một loại hấp dẫn về mặt tình cảm hoặc tình dục (hoặc cả hai) một cách lâu dài đối với những người thuộc giới tính hoặc giới khác, thuộc cùng
**Người Pháp gốc Việt** là nhóm người có tổ tiên xuất xứ từ Việt Nam nhưng sau định cư ở Pháp. Đây là một trong những cộng đồng Việt kiều lớn nhất thế giới. Vì
**Máy tính bảng** (Tiếng Anh: Tablet computer hay tablet PC), là một thiết bị di động, thông thường có hệ điều hành di động và mạch xử lý, màn hình cảm ứng và viên pin
**Sao Hải Vương** (tiếng Anh: **Neptune**), hay **Hải Vương Tinh** (chữ Hán: 海王星) là hành tinh thứ tám và xa nhất tính từ Mặt Trời trong Hệ Mặt Trời. Nó là hành tinh lớn thứ
**Alpha Centauri** (α Centauri / α Cen), còn được biết đến với tên gọi **Nam Môn Nhị** là một hệ gồm 3 ngôi sao nằm ở chòm sao phương Nam Bán Nhân Mã. Ba ngôi
thumb|right|Hai người đồng tính nam hôn nhau trong một buổi diễu hành đồng tính. thumb|right|Biểu tượng đại diện cho người đồng tính nam được tạo nên từ hai biểu tượng của [[sao Hỏa lồng vào
Tượng Pháp Vũ tại [[chùa Keo (Hà Nội)]] Tượng Pháp Vân, ở [[Chùa Dâu, Bắc Ninh]] **Tứ Pháp** (Chữ Hán: 四法) là các vị Phật - Bồ Tát có nguồn gốc từ các nữ thần
**Tỉnh Viêng Chăn** (còn gọi là khu nông thôn Viêng Chăn) () là một tỉnh của Lào, nằm ở Tây bắc quốc gia. Đến năm 2015, toàn tỉnh có 419.090 người. Tỉnh Viêng Chăn có
**_Án mạng trên chuyến tàu tốc hành Phương Đông_** (tiếng Anh: _Murder on the Orient Express_) là một tiểu thuyết hình sự của nhà văn Agatha Christie được nhà xuất bản Collins Crime Club phát
nhỏ|_Sự tán tỉnh_, tranh của [[Eugene de Blaas.]] **Hấp dẫn tình dục** là sự hấp dẫn dựa trên thèm muốn tình dục hoặc khả năng khơi dậy những ham muốn đó. Sức hấp dẫn tình
**Tinh vân Lạp Hộ** hay **Tinh vân Orion** (**Messier 42**, **M42** hay **NGC 1976**) là tinh vân phát xạ có vị trí biểu kiến nằm trong chòm sao Lạp Hộ, được nhà thiên văn học
**Hội chứng sợ đồng tính luyến ái** (tiếng Anh: _homophobia_) là sự sợ hãi, có ác cảm hoặc kỳ thị đối với người đồng tính hay tình trạng đồng tính luyến ái một cách phi
**Cận Tinh** (tiếng Anh: **Proxima Centauri**, **V654 Centauri**) là một sao lùn đỏ biến quang nằm cách Hệ Mặt Trời xấp xỉ 4,2 năm ánh sáng (4,0 km) trong chòm sao Bán Nhân Mã. Nó
**Nhạc hải ngoại** là một khái niệm thường được dùng để chỉ nền âm nhạc do các nghệ sĩ gốc Việt sáng tác, trình bày tại hải ngoại. Nền âm nhạc hải ngoại bao gồm
**Pháp** (; ), tên chính thức là **Cộng hòa Pháp** ( ) (), là một quốc gia có lãnh thổ chính nằm tại Tây Âu cùng một số vùng và lãnh thổ hải ngoại. Phần
**Miễn trừ ngoại giao** hay **đặc miễn ngoại giao** là một hình thức miễn trừ pháp lý chiếu theo quy ước ngoại giao giữa hai chính phủ. Quyền đặc miễn bảo đảm cho các nhà
**Pháp Luân Công** hay **Pháp Luân Đại Pháp** là một phong trào tôn giáo mới. Pháp Luân Công được Lý Hồng Chí sáng lập ở Trung Quốc vào đầu những năm 1990. Pháp Luân Công
**Tình báo** là hoạt động thu thập tin tức một cách bí mật khiến người bị theo dõi không biết rằng mình đang bị theo dõi. Gián điệp (tình báo viên, nhân viên tình báo
**Pháp luật** là một tập hợp các quy tắc được tạo ra và có thể thi hành bởi các cơ sở xã hội hoặc chính phủ để điều chỉnh hành vi, với định nghĩa chính
**Trường Đại học Ngoại thương** (tiếng Anh: _Foreign Trade University,_ **FTU**), còn được gọi vắn tắt là **Ngoại thương**, là một trường đại học công lập Việt Nam, trực thuộc Bộ Công Thương và chịu
Một [[bản đồ não tướng học về bộ não người có từ năm 1894. Não tướng học là một trong những nỗ lực đầu tiên liên hệ những chức năng tinh thần với những phần
**Nam Phương Hoàng hậu** (chữ Hán: 南芳皇后; 14 tháng 11 năm 1913 – 15 tháng 9 năm 1963) là hoàng hậu của Hoàng đế Bảo Đại thuộc triều đại nhà Nguyễn, đồng thời là hoàng
nhỏ|Bức ảnh này trích trong một chương về [[Ấn Độ trong cuốn _Câu chuyện về các quốc gia của Hutchison_, mô tả Ajatashatru đến thăm Đức Phật để giác ngộ tội lỗi của mình.]] **Phật
Hai con sư tử đang giao cấu ở [[Maasai Mara, Kenya]] phải|nhỏ| "Sự giao hợp giữa nam và nữ" (tranh [[Leonardo da Vinci vẽ khoảng 1492), mô tả những gì xảy ra bên trong cơ
**Quan hệ Pháp – Việt Nam** (hoặc **Quan hệ Việt–Pháp** hay **Quan hệ Pháp–Việt**) được xem là khởi nguồn từ đầu thế kỷ 17 với công cuộc truyền giáo của các linh mục dòng Tên
nhỏ|Tượng minh hoạ [[Đức Phật Chuyển Pháp Luân tại Bảo tàng khảo cổ học Sarnath của Ấn Độ vào thế kỷ 3-5]] **Phật giáo** (tiếng Hán: 佛教 - tiếng Phạn: बुद्ध धर्म - IAST: _Buddha
**Chính quyền địa phương** là một tổ chức hành chính có tư cách pháp nhân được hiến pháp và pháp luật công nhận sự tồn tại vì mục đích quản lý một khu vực nằm
Tỷ lệ lạm phát của 5 thành viên chính của [[G8 từ 1950 tới 1994]] Tỷ lệ lạm phát ở các nước trên thế giới 2019 Trong kinh tế vĩ mô, **lạm phát** (Tiếng Anh:
nhỏ|Huy Hiệu Hoa Sen**Gia đình Phật tử Việt Nam** (**GĐPTVN**) là một tổ chức giáo dục thanh thiếu niên được thành lập từ những năm 1940, mang danh xưng chính thức là Gia đình Phật
nhỏ|Trụ sở Giáo hội Phật giáo Việt Nam tại chùa Quán Sứ, Hà Nội **Giáo hội Phật giáo Việt Nam** là tổ chức Phật giáo toàn quốc của Việt Nam, là đại diện Tăng, Ni,
**Tiếng Pháp** (, IPA: hoặc , IPA: ) là một ngôn ngữ Rôman (thuộc hệ Ấn-Âu). Giống như tiếng Ý, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, România, Catalonia hay một số khác, nó xuất phát
nhỏ|phải|Thai tạng giới [[Mạn-đà-la ()]] nhỏ|phải|Vòng Pháp luân **Nghệ thuật Phật giáo** là sự phản ánh các khái niệm trong đạo Phật dưới các hình thức nghệ thuật khác nhau – nhất là các lĩnh
**Chính quyền địa phương ở Việt Nam** là một bộ phận hợp thành của chính quyền nhà nước, thực hiện các chức năng quản lý và quyết định các biện pháp thực hiện nhiệm vụ
thumb|right|Giới tính và xu hướng tính dục khác nhau của mỗi người **Tính dục ở loài người** là năng lực giới tính, thể chất, tâm lý, và sinh dục, bao gồm mọi khía cạnh đặc
**Louis XV** (15 tháng 2 năm 1710 – 10 tháng 5 năm 1774), biệt danh **Louis Đáng yêu**, là quân vương của Vương tộc Bourbon, giữ tước hiệu Vua của Pháp từ 1 tháng 9
Mối quan hệ giữa **sinh học và xu hướng tính dục** là một đối tượng trong công tác nghiên cứu. Mặc dù các nhà khoa học không biết được nguyên nhân cụ thể hình thành
**Hà Nội** là thủ đô, là thành phố trực thuộc trung ương và cũng là một đô thị loại đặc biệt của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hà Nội nằm về
**Bạc Liêu** là một tỉnh cũ ven biển thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nằm trên bán đảo Cà Mau, miền đất cực nam của Việt Nam. ## Nguồn gốc tên gọi Tỉnh Bạc
**Louis Philippe I của Pháp** (Ngày 6 tháng 10 năm 1773 – 26 tháng 8 năm 1850) là vua của Pháp từ năm ngày 6 tháng 11 năm 1830 đến ngày 24 tháng 2 năm
**Cộng đồng Pháp** (tiếng Pháp: _Communauté française_) là một liên minh quốc gia đã giải tán, được coi là sự kế thừa của Liên minh Pháp, là một loại khối liên hiệp đặc thù do
**Trận chiến nước Pháp** (), còn được gọi là **Chiến dịch phía Tây** (**'), **Chiến dịch nước Pháp** (, ) và **Nước Pháp thất thủ''', là cuộc xâm lược của Đức nhằm vào Pháp, Bỉ,
**Hệ điều hành** (tiếng Anh: Operating system, viết tắt: OS) là phần mềm hệ thống quản lý tài nguyên phần cứng máy tính, phần mềm và cung cấp các dịch vụ chung cho các chương
**Đảng Lập hiến Đông Dương** (tiếng Pháp: _Parti Constitutionaliste Indochinois_) là một chính đảng hoạt động ở Nam Kỳ trong thập niên 1910 đến 1930. Đảng này do Bùi Quang Chiêu, một kỹ sư canh
Hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời